Świder

to rzeka na Mazowszu, prawy dopływ Wisły, o długości około 85 km. Źródła znajdują się na Wysoczyźnie Żelechowskiej w pobliżu Stoczka Łukowskiego, a do Wisły uchodzi w jej 490. km, na granicy miasta Józefów i dzielnicy Świdry Wielkie należącej do Otwocka. Powierzchnia dorzecza - 263,3 km². Obecny końcowy odcinek jest efektem prac przy moście drogowym na drodze wojewódzkiej 801, kiedy to przekopano sztuczne ujście do Wisły. Wcześniej znajdowało się ono na wysokości Falenicy.

Nazwa rzeki pochodzi prawdopodobnie od prasłowiańskiego wyrazu swid lub świd (praindoeuropejski rdzeń sweld), który oznacza woda, wilgotny, błyszczeć. Znaczenie etymologiczne może mieć też kręty charakter rzeki, jak również powstające w jej nurcie wiry wodne - "świdry".

Bieg rzeki jest kręty, charakterystyczne są liczne zakola. Nurt jest miejscami bystry, woda stosunkowo czysta. W korytarzu rzeki powstają na niektórych odcinkach charakterystyczne łachy - piaszczyste wysepki. Interesującym elementem w korycie rzeki są także progi, zwane szypotami. Piaszczyste dno, niewielka głębokość i ciekawe otoczenie sprawiają, że jest to dobre miejsce na spływy kajakowe i wycieczki.

41-kilometrowy odcinek Świdra, od wsi Dłużew do ujścia, ze względu na walory przyrodnicze i krajobrazowe został w roku 1978 uznany za rezerwat przyrody. Rezerwat Świder zajmuje obszar 238 ha.

Rezerwat przyrody Świder - rezerwat przyrody położony w obszarze miast Otwocka i Józefowa oraz gmin Wiązowna, Kołbiel i Siennica. Rezerwat w gminie Kołbiel leży w otulinie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego, częściowo obejmuje doliny rzek Świder i Mienia. Łączna powierzchnia rezerwatu wynosi 238 ha.

* powierzchnia – 238 ha
* rok utworzenia - 1978
* rodzaj rezerwatu - krajobrazowy
* dokument powołujący - M.P. numer 4 pozycja 20
* przedmiot ochrony - celem ochrony są rzeki Świder i Mienia z licznymi przełomami, zakolami i wodospadami oraz nadbrzeżną roślinnością.

Ochroną objęto 41 kilometrów rzeki Świder, począwszy od Dłużewa, a na moście w Świdrach Wielkich kończąc. Chronione są pasy szerokości ok. 20m znajdujące się po obu stronach koryt rzecznych.

Na chronionym odcinku rzeka zachowała naturalny charakter. Jedynie w niektórych miejscach powstały budowle zmieniające krajobraz i znaczenie rzeki. W kilku miejscach ogrodzenia zabudowań docierają praktycznie do samego nurtu rzeki, przerywając tym samym ciągłość korytarza ekologicznego, jaki stanowi dolina Świdra. Stałym zagrożeniem dla rezerwatu są śmieci wyrzucane przez miejscową ludność, a także niesforni turyści.

Szatę roślinna charakteryzuje wyraźna zmienność zespołów roślinnych z biegiem rzeki. W górnym biegu występują wspomniane już, wyjątkowo cenne lasy łęgowe, które objęte są ochroną. W środkowym i dolnym biegu spotkać można zarośla wiklinowe, łęgowo-topolowe, topolowo-wierzbowe i kompleksy łąkowo-bagienne, nad którymi górują olszyny. Piaszczyste skarpy, porastają zbiorowiska borowe z dominującą sosną, której korzenie umacniają mało spoiste podłoże. Równie często występuje olcha. Jej korzenie częściowo wznoszące się ponad powierzchnię, są środowiskiem życia dla wielu mchów i glonów.

Rezerwat bogaty jest w faunę wodną i nadwodną. W latach poprzedzających powołanie rezerwatu stwierdzono tu 25 gatunków ryb (stanowi to 22% wszystkich znanych w Polsce gatunków). Są to na przykład miętusy, klenie, jelce, jazie, szczupaki, słonecznice, ukleje, świnki, brzany i wiele innych. W przybrzeżnych zaroślach bytują tak zwane karczowniki, czyli szczury wodne. Rozległe łąki są ostoją łosi. Występują tu także smużki i chomiki europejskie, a miejsca bardziej podmokłe, pozostające w bezpośrednim kontakcie z wodami powierzchniowymi zamieszkują bobry i wydry.

Ciekawostką jest, że w okolicy występuje aż 8 gatunków nietoperzy. Badany teren odznacza się także bardzo dużą populacją ptaków. Występują tu między innymi zimorodki, jaskółki brzegówki, dudki, strzyżyki, kilka gatunków mew i rybitw, żurawie i bociany czarne, dzięcioły, wilgi i kukułki. Na okolicznych łąkach mieszkają drapieżne błotniaki stawowe jak też myszołowy i pustułki. Ciekawostką jest występowanie żółwia błotnego i gniewosza plamistego. Ze ssaków na uwagę zasługują wydry. W wodach rezerwatu rosną rdestnice, grążele żółte i grzybienie białe.

Obecnie fauna rezerwatu jest dość słabo poznana. Wiadomo właściwie tyle, co w momencie tworzenia rezerwatu. Brak jest publikacji naukowych dotyczących większości grup zwierząt zamieszkujących dolinę Świdra. Brak również poważnych badań mogących poszerzyć tę wiedzę. Nie wiadomo więc czy w rezerwacie zachodzą jakieś niepokojące procesy, czy pojawiają się tu nowe gatunki lub czy znikają stare. Informacje tego typu są bardzo wyrywkowe.

[na podstawie: Wikipedii oraz pracy magisterskiej p.t. "Wypoczynek Weekendowy w Dolinie Świdra" autorstwa Izabeli Kołodziej, za portalem www.michalin.pl]